Acceptance and Commitment Training – Acceptatie

Acceptatie.

Acceptatie betekent dat je je open stelt voor pijnlijke en negatieve emoties. Dat klinkt paradoxaal. En dat is het ook. Want het gaat eigenlijk in tegen onze natuurlijke neiging om geluk te zoeken. Geluk zoeken zit in ons DNA. Daarvoor gaan we even terug naar de evolutietheorie: organismen (mensen en dieren) die zich beter kunnen aanpassen aan de omgeving hebben meer kans om te overleven. We kijken om ons heen en analyseren wat er mis is. Vervolgens proberen we dat te vermijden of te veranderen, (we vechten om in onze behoeften te voorzien) Een voorbeeld:

Twee kikkers steken een stuk land over om bij water te komen. Een kikker geeft halverwege de reis op en sterft. Maar de ander zet door, bereikt de poel met vers water en plant zichzelf voort. Deze kikker geeft zijn neiging om te vechten voor zijn behoeften door aan de volgende generatie. De neiging om te vechten om in behoeften te voorzien, helpt vrijwel alle organismen in de natuur en wordt daarom steeds overgeërfd. Daardoor heeft het menselijke brein vandaag de dag nog steeds de neiging om te vechten om in behoeften te voorzien. Meestal heeft dat voordelen. Maar vechten om oplossingen te vinden kan ook nadelen hebben. Ook als we namelijk zien dat het gevecht zinloos is of ons meer kost dan oplevert, blijft je brein erop aandringen om te vechten. Kortom de neiging om een oplossing te willen vinden voor ieder probleem zit in ons DNA. En dat maakt het opgeven van die strijd en acceptatie ontzettend moeilijk.

Vermijden van negatieve gevoelens

Het paradoxale is nu juist dat je voor meer welbevinden je negatieve emoties dus juist niet moet vermijden maar toelaten. Negatieve emoties vormen nu eenmaal onderdeel van het leven. Ze horen bij een gezonde psychische ontwikkeling. We hoeven negatieve emoties zeker niet op te zoeken, maar vermijding van negatieve emoties lijdt eerder tot meer problemen en een vermindering van welbevinden. Een voorbeeld.

Eva heeft moeite om in het openbaar te spreken. Ze is ook ambitieus en in haar rol van marketing manager komt het regelmatig voor dat ze een presentatie moet geven. Haar angst is van invloed op haar planning en ze probeert om presentaties uit te stellen of voor kleinere groepen te staan dan waar ze eigenlijk voor bedoeld zijn. Als ze er echt niet onderuit kan slikt Eva medicatie om zichzelf te kalmeren. Hierdoor is haar presentatie minder persoonlijk en dynamisch dan Eva eigenlijk is, de presentaties hebben niet de impact die past bij haar ambities en Eva wordt voorbijgestreefd door een andere marketing manager die er geen moeite mee heeft. Eva is teleurgesteld in zichzelf en ziet haar kansen op succes afnemen. ACTraining leert Eva om haar angst onder ogen te zien. Eva mag er best bij stilstaan dat het vervelend is dat ze een angst heeft, die haar dwarszit in haar werk. Door te leren dat het niet de angst zelf maar haar (vermijdings)gedrag is die haar belemmerd in werk kan Eva zich open stellen om actie te nemen om haar doelen te bereiken. Het oplossen van de angst is daarbij niet primair het doel. Het bespreken van haar angst met haar omgeving en een training presentatievaardigheden kan dat wel zijn.

Het verschil tussen pijn en lijden

Pijn is een onvermijdelijk onderdeel van ieder mensenleven. Ieder mens krijgt vroeg of laat te maken met frustratie, teleurstelling, afwijzing of verlies. De directe ervaring van dit soort negatieve gebeurtenissen noemen we PIJN. Een belangrijk kenmerk van pijn is dat het altijd nu gebeurt. In het voorbeeld van Eva is de pijn het daadwerkelijke moment dat zij tijdens een presentatie moeite ervaart, door te stotteren, haar tekst te vergeten of iets dergelijks. Mogelijk heeft het publiek er niet eens iets van gemerkt overigens. Maar Eva heeft op dat moment een negatief gevoel gehad.

Bij LIJDEN gaat het om leed dat we ervaren door de herinneringen, herbeleving of teleurstellingen in het verleden. In het voorbeeld van Eva is het lijden, de herbeleving van een eerdere minder geslaagde presentatie, die telkens terugkomt waardoor ze een angst ontwikkelt voor toekomstige presentaties die ze gaat vermijden. Het lijden wordt steeds groter en haar angst neemt toe, haar problemen nemen toe door vermijdingsgedrag en haar werk en haar welbevinden worden hierdoor negatief beïnvloed.

Actraining helpt om het verschil tussen pijn en lijden te herkennen. Pijn mag er zijn maar LIJDEN kun je zelf beperken.

Het FEEL GOOD sprookje.

Ons brein heeft dus de natuurlijke neiging om oplossingen te vinden en veronderstelt daardoor dat we ons altijd goed kunnen voelen als we er maar hard genoeg voor werken. Ons brein wil ons doen geloven in het feel good sprookje. Dit is het sprookje dat we ons altijd goed kunnen voelen als we er maar hard genoeg voor werken om iedere strijd in ons leven te winnen. Sterker nog, je brein suggereert dat je die strijd eigenlijk al had moeten winnen. En het feit dat dat nog niet gelukt is, betekent volgens je brein dat er iets is misgegaan. Je hebt nog geen perfectie bereikt, en daardoor moet je je slecht voelen.

Maar ga eens bij jezelf na. Hoe vaak is het perfect in je leven. Helemaal perfect ? En zelfs als je dat moment van totale perfectie hebt bereikt hoe lang duurde dat moment dan ? Waarschijnlijk niet zo heel erg lang. Als je erover nadenkt is het vaker niet perfect dan wel en zijn de momenten tussen perfectie langer dan het enkele moment. Kortom je weet eigenlijk wel dat het najagen van perfecte momenten geen goede strategie is om geluk te ervaren, het feel good sprookje is een sprookje dat je brein misleid het staat je in de weg van acceptatie van het echte leven dat gevuld is met allerlei interessante momenten, die niet perfect zijn maar wel de moeite waard van het beleven.

Creatieve hopeloosheid. De strandbal.

Creatieve hopeloosheid is een oefening om je te helpen je volledig open te stellen voor de realiteit dat een rijk en vol leven onmogelijk wordt als je te hard probeert om het feel good sprookje na te jagen. De kern van het feel good sprookje is dat er geen problemen mogen zijn en je hebt tot nu toe keihard gewerkt om dit sprookje na te jagen. Zo hard dat je meer problemen hebt gekregen dan toen je ermee begon. Kortom daar kun je beter mee stoppen, maar hoe doe je dat ?

4 stappen naar het opgeven van het feel good sprookje.

1. Toegeven dat wat je tot nu toe gedaan hebt niet lukt

Zie je probleem als een opblaasbal in het water. Je kan deze proberen onder water te drukken, maar zodra je de grip op de bal loslaat, schiet de bal weer naar de oppervlakte van het water. Je kunt ook terwijl je die bal vasthoud geen kant op en hebt je handen nodig om te bal te controleren. Zo werkt het met problemen ook. Die laten zich niet wegdrukken terwijl jij je rot werkt om dat toch te proberen.

2. Accepteer dat je dit probleem niet weg krijgt.

De strandbal ligt weer boven het water.

3. Ontdek wat je wilde vermijden door het probleem te bevechten, controleren of ontkennen.

Hoe ziet die bal er eigenlijk uit boven water? Kijk er naar. Hoe erg is het, wat gebeurt er nu het probleem er is?

4. Vraag je af wat je kunt doen nu het probleem er is en je er niet tegen vecht.

De strandbal drijft op het water. Je hebt in ieder geval je handen vrij en kunt een andere plek innemen in het water. Heb je al tijd over om andere dingen te doen ?

Je kunt bewust aan de slag gaan met gedachten, gevoelens en situaties die je normaliter zou vermijden, zoals de strandbal. In het echte leven zoals bijvoorbeeld het vermijden van presentaties omdat je die moeilijk vind of harder gaan werken om niet te willen denken aan iets moeilijks, zoals verdriet of rouw. Je zult ervaren dat problemen niet groter worden als je ze bewust toelaat. En hoewel dat niet het doel van de oefening is zul je vaker ervaren dat problemen juist kleiner worden als je ze niet meer hard wegduwt of er tegen vecht. Dat komt natuurlijk omdat je het probleem in je hoofd juist groter had gemaakt dan dat het in werkelijkheid is en je nu energie, tijd en denkkracht over hebt om andere dingen te doen die je wel belangrijk vind. Hoe je dat doet komt in de 2^de fase bij Commitment. Met Acceptatie zijn we gestart en hebben we nog een paar onderwerpen te oefenen.  De volgende sessie gaat over Defusie. En dat is een mooi woord om  jezelf wat minder serieus te nemen. Wat dat betreft was het voorbeeld van een strandbal al in de goede richting.